آیا قاره آفریقا در حال دو نیم شدن است؟ - وبلاگ مرکزی

به گزارش وبلاگ مرکزی، این طور به نظر می رسد که شکاف موجود در شرق آفریقا، در حال تقسیم کردن این قاره به دو قسمت است و اقیانوسی جدیدی را ایجاد خواهد نمود.

غزال زیاری: یک شکاف بزرگ، به شکلی تدریجی در قاره آفریقا مشغول به فعالیت است تا دومین قاره بزرگ کره زمین را از هم بپاشاند. طبق گفته انجمن زمین شناسی لندن، این فرورفتگی که به نام شکاف آفریقای شرقی شناخته می گردد، شبکه ای از دره هاست که حدود 3500 کیلومتر طول دارد و از دریای سرخ تا موزامبیک کشیده شده است.

حالا این سوال مطرح شده که آیا قاره آفریقا کاملا به دو قسمت تقسیم خواهد شد؟ و در صورت وقوع، چه زمانی این اتفاق رخ خواهد داد؟ برای پاسخ دادن به این سوالات، باید به صفحات تکتونیکی منطقه نگاه کرد؛ صفحاتی که بخش های بیرونی سطح سیاره را تشکیل داده و در صورت برخورد با یکدیگر، کوه ها را ایجاد می نمایند و در صورتی که از هم جدا شوند، حوضه های بزرگی را تشکیل خواهند داد.

طبق گفته رصدخانه زمین ناسا، در امتداد این شکاف بزرگ در شرق آفریقا، صفحه تکتونیکی سومالی قرار گرفته است که به وسیله بخش بزرگ تر و قدیمی تر این قاره، یعنی صفحه تکتونیکی نیوبین، به سمت شرق کشیده می گردد. (صفحه تکتونیکی نیوبین گاهی تحت عنوان صفحه آفریقا شناخته می گردد.)

صفحات سومالی و نیوبین هم در حال فاصله گرفتن و جدا شدن از صفحه عربی در بخش شمالی هستند. طبق اعلام انجمن زمین شناسی لندن، این صفحات در منطقه آفار اتیوپی با هم تلاقی می نمایند و یک سیستم شکاف Y شکل ایجاد می نمایند.

جدایی تدریجی و آرام

طبق گفته سینتیا ابینگر، رئیس دپارتمان زمین شناسی دانشگاه تولان در نیو اورلئان و مشاور علمی دفتر آفریقایی وزارت امور خارجه آمریکا، شکاف شرق آفریقا حدود 35 میلیون سال پیش بین عربستان و شاخ آفریقا در بخش شرقی قاره شکل گرفت. این شکاف با گذر زمان به سمت جنوب کشیده شد و حدود 25 میلیون سال پیش به شمال کنیا رسید.

این شکاف شامل دو مجموعه موازی شکستگی در پوسته زمین است و به گفته انجمن زمین شناسی لندن، شکاف شرقی از اتیوپی و کنیا عبور می نماید و شکاف غربی به شکل کمانی از اوگاندا به مالاوی می رود. طبق اعلام رصدخانه زمین ناسا، شاخه شرقی خشک است و شاخه غربی در مرز جنگل های بارانی کنگو قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید:

• کدامیک از این تصاویر با هوش مصنوعی ساخته شده اند؟
• نابغه بزرگ، عموی ترامپ و اختراعات شگفت انگیزی که ناپدید شدند!

به گفته ابینگر، وجود شکاف های شرقی و غربی و کشف منطقه ها دریایی زمین لرزه ها و آتشفشان ها نشان می دهد که قاره آفریقا به آرامی در امتداد چندین خط در حال باز شدن است که مجموع این اندازه، به شکل سالانه 6.35 میلیمتر برآورد شده است.

کن مک دونالد، استاد ممتاز علوم زمین در دانشگاه سانتا باربارای کالیفرنیا در این باره گفته: حرکت این شکاف در حال حاضر بسیار کند است و سرعتش قابل مقایسه با سرعت رشد ناخن های پا است.

طبق گفته انجمن زمین شناسی لندن، شکاف شرق آفریقا به احتمال قریب به یقین به علت جریان گرمایی که از استنوسفر (قسمت بالایی گوشته زمین که گرم تر و ضعیف تر است) بالا می آید، بین کنیا و اتیوپی شکل گرفته. این گرما باعث انبساط پوسته پوشاننده زمین شده و آن را به بالا می راند و همین منجر به کشیده شدن و شکستن سنگ های شنماینده قاره ای شده است. رصدخانه زمین ناسا هم تاکید نموده که همین موضوع، علت فعالیت های آتشفشانی قابل توجهی از جمله تشکیل قله کلیمانجارو که بلندترین قله قاره آفریقاست نیز شده است.

سناریوهای موجود در خصوص ظاهر آفریقای بعدی

در این میان ایده های متفاوتی در خصوص دو نیم شدن قاره آفریقا وجود دارد. یک سناریو بدین ترتیب است که بیشتر صفحه سومالی از دیگر بخش های قاره آفریقا جدا خواهد شد و دریایی بین این دو بخش شکل خواهد گرفت. به گفته ابینگر، بخش جدا شده، شامل سومالی، اریتره، کنیا، تانزانیا و موزامبیک خواهد بود و او در خصوص سناریوی دوم گفته: سناریوی دیگر این است که تنها بخش شرقی تانزانیا و موزامبیک از آفریقا جدا خواهند شد.

به گفته ابینگر، در صورت تقسیم قاره آفریقا به دو قسمت، شکاف موجود در اتیوپی و کنیا، ممکن است شکافته شده و بین یک تا 6 میلیون سال دیگر صفحه سومالی تشکیل گردد.

اتفاقی که شاید هرگز رخ ندهد

در هر صورت این احتمال هم وجود دارد که قاره آفریقا به دو قسمت تقسیم نگردد. ابینگر گفته که نیروهای زمین شناسی که باعث ایجاد شکاف می شوند، ممکن است برای جداسازی صفحات سومالی و نوبین، بیش از حد کند باشند.

براساس آنالیز صورت گرفته در مجله GSA Today در سال 2022، یکی از مثال های جالب توجه در شکاف های ناموفق در دیگر بخش های دنیا، شکاف میان قاره ای است که یک منحنی حدود 3000 کیلومتری است که در سراسر غرب و میانه بالایی آمریکای شمالی واقع شده است.

طبق برداشت انجمن زمین شناسی لندن، شاخه شرقی شکاف شرق آفریقا هم یک شکاف ناموفق به نظر می رسد اما شاخه غربی این شکاف همچنان فعال است.

مک دونالد در این رابطه گفته:آنچه ما هنوز نمی دانیم این است که آیا این شکاف ها، با سرعت کنونی به فعالیت ادامه خواهند داد تا در نهایت یک حوضه اقیانوسی مانند دریای سرخ و بعد از آن به چیزی به مراتب بزرگتر مثل یک نسخه کوچک تر از اقیانوس اطلس تبدیل شوند و یا اینکه سرعت آنها افزایش یافته و سریع تر به آنجا می رسند؟ و یا حتی ممکن است متوقف شوند.

منبع: Livescience

5858