جشن گل سرخ در شهر گل سرخ ، از میدان نقش دنیا تا میدان گل سرخ - وبلاگ مرکزی

به گزارش وبلاگ مرکزی، اصفهان با افسون گل های سرخ اش، هوش از سر گردشگران می ربود و آنها را به توصیف و تحسین شهری وا می داشت که به هنگام اردیبهشت سراپایش از عطر گل سرخ آکنده بود.

به گزارش وبلاگ مرکزی آنلاین به نقل از وبلاگ مرکزی، اصفهان تنها شهر گنبدهای فیروزه ای نیست، شهر گل سرخ هم هست. آوازه گل های سرخ آن را باید از دوران معاصر تا صفویه در توصیفات مادفون روزن، کلود آنه، مادام دیولافوا، پیر لوتی و پیترو دلاواله پی گرفت که اصفهان را با عنوان درخت پرگل بهشتی و گل سرخ جهان یاد می نمایند.

توصیفی که دست مایه سرودن شعرها، آفریدن قطعات موسیقی، اجرای اُپرا، تابلو نقاشی و حتی کتابی تحت عنوان گل های سرخ اصفهان در آن سوی مزرهای ایران بوده و، اما مدیران فرهنگی، شهری و گردشگری این شهر تا چه حد از این فرصت استثنایی برای معرفی اصفهان به جهان استفاده نموده اند؟

از میدان نقش جهان تا میدان گل سرخ

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبزشهرداری اصفهان گفت: بنا داریم گل های سرخ را به میدان نقش جهان بیاوریم و در پیوند با این اثر تاریخی و رعایت ملاحظات میراث فرهنگی در باغچه های میدان، رُز ایرانی بکاریم. این تصمیم اگر درست و اصولی اجرا گردد، قدمی خواهد بود به سوی سال های فرمانروایی گل سرخ اصفهان.

به گفته فروغ مرتضایی نژاد تصمیم نهایی در این رابطه بستگی به نتیجه جلسات آن ها با میراث فرهنگی اصفهان دارد: در میدان نقش جهان باید از درخت ها، بوته ها و گل های کوتاه استفاده کنیم که جلوی دید بناهای تاریخی را نگیرد. در این باره یکی از مواردی که تصویب نموده ایم و پیشنهاد داده شده استفاده از رُز ایرانی است.

گل سرخ همان رُز بومی ایران است که به رنگ های گوناگون و با نام وَرد در کتاب های کهن و ادبیات به چشم می آید و جان مایه آفرینش های هنری گوناگون بوده است.

مرتضایی نژاد با تاکید بر پیشینه گل سرخ در ایران و بویژه در اصفهان گفت: در سال های اخیر از نسترن سفید که گونه ای از گل سرخ است در بسیاری از رفیوژهای میان خیابان ها استفاده شده و در جای جای شهر به چشم می خورند. در چهارباغ نیز در قسمت هایی که تراکم درختان انبوه نباشد نیز از رُز هفت رنگ استفاده نموده ایم و در همین سال گذشته تنها رُزی که زیبایی بسیاری در ابتدای چهارباغ آفرید، رُز هفت رنگ بود.

بایدهای محیط زیستی در فضای سبز شهری

مرتضایی نژاد گفت: در فضاهای سبز شهری بایدهای زیادی وجود دارد و در این باره ملاحظات زیست محیطی از بایدهای این حوزه هستند. وی ضمن اشاره به گونه های مقاوم گل سرخ که کمتر دچار بیماری و آفت می شوند بر اهمیت دوره گل دهی طولانی مدت گل های رز سفید یا همان نسترن سفید تاکید می نماید.

در کنار روایت مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان، کنشگران محیط زیستی واکنش دیگری از اقدامات این سازمان در چهارباغ و فضاهای سبز شهری داشته اند؛ آن ها معتقدند در شرایط کم آبی اصفهان و بحران زاینده رود، شهرداری بیشتر از چمن هایی که مصرف آب بالایی داشته استفاده نموده و عملکرد سازمان پارک ها را متناسب با شرایط بحران کم آبی این سال های اصفهان نمی دانند.

آن طور که مرتضایی نژاد گفته است پیرو سیاست سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان مبنی بر کاشت درختچه های گلدار چند ساله، یکی از گل های اساسی، گل سرخ است و بدین جهت هم شاید در سال های اخیر در رفیوژها و پرچین های شهر گل نسترن سفید یا رُز سفید و رُز هفت رنگ بیشتر به چشم می خورند.

از دیدگاه وی استفاده از گونه هایی مثل تیژ، نسترن سفید و رُز هفت رنگ به این دلیل بوده که اساسا رُز ایرانی یا همان گل سرخ سازگار با طبیعت اصفهان بوده، اما بهره دریافت از گل های سرخ در سرسبزی و زینت بخشی معابر، میان گذرها و چشم انداز مکان های تاریخی و گردشگری، برای چهره گللگون اصفهان در اردیبهشت، نیازمند برنامه ریزی با نگاه ویژه به اصفهان به عنوان شهر گل سرخ است.

از گل گلاب تا رُزهای هفت رنگ چهارباغ

سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان بیشتر به سمت گیاهان دائم گل و پایدار میل دارد و شاید هم به همین دلیل کمتر گرایش به کاشت گل گلاب دارد؛ گل گلاب همان رُزی ست که در دوران قاجار، جنگلی از گل سرخ در چهارباغ پدیدار ساخته بوده، اما دوران گل دهی اش محدود به اردیبهشت است و از همین منظر شهرداری تمایلی به کاشت آن در چهارباغ ندارد.

مرتضایی نژاد اضافه کرد: رُز آفتاب می خواهد! و ما در چهارباغ سایه درختان را داریم. به هرحال هرجا در چهارباغ فشردگی درختان را نداشته باشیم رُز هفت رنگ کار نموده ایم. در ابتدای چهارباغ از سمت میدان انقلاب که درخت های قبلی را بریده بودند، درخت هایی انتقال دادیم که هنوز سایه انداز نشده اند و بنابراین می توانیم در این محل هم رُز هفت رنگ کار کنیم.

وی در ادامه گفت: گل گلاب گونه ای از رُز است که دوره گل دهی کوتاهی دارد. ما باید از رُزهایی مثل رُز سفید که دوره گل دهی طولانی تری دارند استفاده کنیم و این برای ما اهمیت بیشتری دارد.

مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری با تایید سابقه انبوه گل گلاب در چهارباغ، معتقد است در آن سال ها مخاطرات زیست محیطی برای گل ها کمتر بوده و، چون گل گلاب آفت بیشتری می گیرد و عمر گل دهی کوتاهی دارد تاکید زیادی بر کاشت آن ها در چهارباغ ندارند.

این مقام مسئول در شهرداری اصفهان در عین حال از پژوهش ها در مرکز تحقیقات محمودآباد گفت که تا بتوانند گل گلاب مقاومی فراوری نمایند که گل های درشت تر، پُر پَرتر و با دوره گل دهی بیشتری داشته باشد.

جشن گل سرخ در شهر گل سرخ

در فرهنگ ایران، اردیبهشت نگهبان گیاهان روزی زمین است، ماهی که همواره اصفهان با گل های سرخ اش بیشتر از وقت های دیگر سال به چشم می آمد.

اصفهان، شهر گل های سرخ ایرانی ست که از دیرباز در اردیبهشت و همزمان با جشن گل سرخ، چشم انداز دلفریب تری در کنار پل ها، گذرها و کاخ ها پیدا می نموده است.

گرچه اکنون از جشن گل سرخ اصفهان تنها نامش در میان سفرنامه ها باقی مانده، اما هنوز نمودهای گل سرخ در این شهر را می توان در طبیعت اردیبهشت به تماشا نشست.

شاهین سپنتا، پژوهشگر جشن های ایرانی و فعال میراث فرهنگی در این باره گفت: شاید هیچ شهری در جهان به اندازه اصفهان نامش با گل سرخ پیوند نخورده باشد. این را با نگاهی گذرا به آثار برجای مانده از سرایندگان، نگارندگان و گردشگران ایرانی و اروپایی به خوبی می توان دریافت.

بازآفرینی برند شهر گل سرخ

سپنتا معتقد است پس از نصف جهان پرآوازه ترین عنوان برای اصفهان شهر گل سرخ بوده، اما با این وجود برای حفظ و توسعه این عنوان، آن گونه که شایسته است اقدامی نشده است.

وی بر این باور است که عنوان شهر گل سرخ از پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یک برند جهانی برای اصفهان برخوردار است: برای بازآفرینی برند شهر گل سرخ باید از همه ظرفیت های ممکن استفاده کرد. خلق آثار ادبی و هنری، ایجاد باغ های گل سرخ، جشنواره گل سرخ و تورهای گردشگری به ویژه در روز سوم اردیبهشت ماه یا جشن گل سرخ تنها گوشه ای از این ظرفیت هاست.

این پژهشگر جشن های ایرانی در ادامه اضافه کرد: این برنامه ها باید از چنان جذابیتی برخوردار باشند که همه ساله در چنین زمانی هزاران نفر از سراسر جهان برای تماشای شور و حال جشن گل سرخ به اصفهان سفر نمایند.

سپنتا در ادامه گریزی به فضای سبز اصفهان و گل های مورد استفاده در آن زد و گفت: در طراحی فضای سبز شهر اصفهان باید بیش از گذشته به استفاده از گل سرخ اهمیت داد. به ویژه در چشم انداز بناهای تاریخی میدان نقش جهان، چهارباغ عباسی، چهارباغ خواجو، و پل های تاریخی.

وی تاکید نمود: حضور گل سرخ در چشم انداز این آثار شاخص که هویت تاریخی شهر اصفهان را به رخ می کشند باید به گونه ای باشد که در قاب تصویر هر عکسی از این آثار در فصل بهار، گل سرخ دیده گردد.

سپنتا یادآور شد: گل های فصلی همچون شب بو، بنفشه، اطلسی، همواره بهار و ... را در خیابان های اصلی و فرعی شهر می توان کاشت، اما در چشم انداز آثار شاخص جای گل سرخ خالی است.

وی به تجربه کاشت گل سرخ در کنار پل خواجو اشاره نمود و گفت: چند سال است که چند بوته گل سرخ رونده در کنار پل خواجو، توانسته به بخشی از جاذبه طبیعی این اثر تاریخی تبدیل گردد. این تجربه پیروز را در چشم انداز سایر آثار تاریخی نیز می توان تکرار کرد.

سپنتا همچنین معتقد است که نهادهای شهری باید هویت شهر گل سرخ را بازآفرینی نمایند و در ادامه گفت: اگرچه رُز سفید و یا رز هفت رنگ در حال حاضر نسبت به قبل در اصفهان شیوع بیشتری پیدا نموده است، اما باید با مطالعه گیاه شناسی، گونه های مقاوم تر گل سرخ و یا گل گلاب را که در گذشته بخشی از هویت اصفهان بوده اند، پرورش داد و به اصفهان بازگرداند.