موزه گردی بچه ها باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ - وبلاگ مرکزی

به گزارش وبلاگ مرکزی، ایسنا/ بدنبال آخرین خبرهای منتشر شده، این پرسش مطرح می شود که موزه گردی بچه ها باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

برای یافتن پاسخ این پرسش با گروهی از بچه ها که قرار است با هدایت سید احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران موزه ملی ایران را ببینند، همراه می شویم. پیش از آن خبرگزاری با تعدادی از کارشناسان، موزه داران و راهنمایان گردشگری کودک به گفت و گو نشست و کیفیت و کمیت حضور نسلی که قرار است میراث دار این سرزمین باشد را به بحث گذاشت.

به زعم آنها، کودک و نوجوان درحالیکه مخاطب اصلی موزه ها است اما امروزه هیچ تمایلی برای موزه گردی ندارد، از طرفی خانواده ها و آموزش و پرورش که نقش بسزایی در ایجاد این علاقه دارند، در این مورد کوتاهی می نمایند. در این میان موزه ها نیز از حضور بچه ها حمایت نمی نمایند و برای حضور این نسل که قرار است حافظان میراث تاریخی و فرهنگی کشور باشند، امکانات و زیرساخت های لازم را در نظر نمیگیرند.

از سوی دیگر، موزه های اندکی هستند که در حوزه کودک و نوجوان فعال هستند و این فعالیت ها به صورت مقطعی و در مناسبت های خاص جان میگیرد. موزه های اختصاصی کودک نیز بیشتر به مباحث فرهنگی می پردازند و تاریخ در آنها نقش کمرنگی دارد، اما همین موزه ها توانسته اند پای بچه ها و نوجوانان را به موزه ها بکشند. بنابراین باید از این موزه های اختصاصی حمایت گردد تا بتوانند مؤثرتر عمل نمایند.

یکی از مواردی که در موزه گردی بچه ها نقش خیلی مهمی دارد و این روزها با بی توجهی نقش کمرنگی در موزه ها دارد، حضور راهنمایان تخصصی کودک در موزه هاست. هدایت که می تواند با تجربه و دانشی که در حوزه کودک دارد، محیط موزه را از خشکی و سنگینی به یک محیط سرگرم نماینده و آموزنده برای بچه ها تبدیل کند.

گزارش در ادامه روایت نماینده موزه گردی گروهی از بچه ها است که یک روز تابستانی را در موزه ملی ایران سپری کردند.

سید احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران که سالهاست در زمینه کودک فعالیت می نماید و بچه ها را مخاطب اصلی موزه ها میداند، پیرامون اینکه موزه گردی بچه ها باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟ معتقد است: از طریق موزه ها، میراث فرهنگی را برای نسل آینده حفظ می کنیم و این میراث باید به این نسل منتقل گردد. بر این اساس هر موزه ای باید بتواند دوستدار کودک باشد و مخاطب کودک خود را ترغیب کند و موضوعیت خودش را در اختیار کودک قرار دهد.

او برای گروهی از بچه ها حدودا 9 تا 10 ساله بازدید از موزه ایران باستان، بخشی از موزه ملی ایران را در نظر گرفته بود، اما قبل از این بازدید فکر این بچه ها را در دو جلسه برای موزه گردی آماده کرد. در جلسه نخست درباره گذشته با این بچه ها صحبت کرد؛ اینکه گذشته و شناخت آن چه اهمیتی دارد. در این جلسه بچه ها خود را معرفی کردند و معنای نام و فامیلی شان را گفتند. بعلاوه عکسهای خانوادگی شان را با خود آورده بودند و از شباهت هایشان با پدربزرگ و مادربزرگ هایشان گفتند.

در بخش دیگری از این کارگاه آموزشی به بچه ها دو عدد گلدان یکسان داده شد که یکی از گلدان ها ریشه داشت و دیگری بدون ریشه بود و از آنها خواسته شد که گیاههای دو گلدان را از خاک بیرون بکشند، گیاه بدون ریشه به راحتی از خاک بیرون آمد و در واقع این ریشه استعاره ای از گذشته داشتن بود. محیط طباطبایی با چنین ایده ایی سعی کرد تا در اولین جلسه بچه ها را با گذر زمان و اهمیت گذشته آشنا کند.

در دومین جلسه بچه ها را به تپه چشمه علی برد تا به آنها نشان دهد چگونه تمدن ها شکل میگیرند و آب چگونه باعث ایجاد تمدن و آبادی می گردد. در این گردش تاریخی درباره شکل گیری چشمه علی، زندگی مردم گذشته در این محوطه تاریخی و سفال های تاریخی معروف آن به بچه ها شرح داد.

بعد از دو جلسه که بچه ها آمادگی فکری لازم برای موزه گردی پیدا کردند، آنها را به موزه ایران باستان برد. محیط طباطبایی قبل از ورود به موزه، بچه ها را روی پله های ورودی موزه جمع کرد و با داستانی کوتاه از شکل گیری اولین موزه، آن را به معبد تشبیه کرد و از بچه ها خواست همانطور که در مسجد و معابد باید سکوت را رعایت نمایند، در موزه هم ساکت باشند و به محیط موزه احترام بگذارند.

هنگام ورود مسئولان موزه از بچه ها خواستند که بطری های آبی که همراه داشتند، تحویل دهند. با توجه به اینکه بچه ها ممکن بود تشنه شوند و بهانه گیری نمایند، اما اجازه حمل بطری آب به آنها داده نشد. این در حالی بود که هیچ آبخوری نیز در محیط موزه ملی ایران نیست. محیط طباطبایی شرح داد: بعضی بچه ها و بزرگسالان زمانیکه اجازه داشتند بطری آب به موزه ها ببرند آن را روی ویترین آثار میگذاشتند و همین موضوع باعث شده بود که چند باری آب به داخل ویترین نفوذ کند و باعث آسیب به آثار موزه گردد. بنابراین برترین راه حل برای جلوگیری از چنین اتفاقی و در مقابل برای برطرف تشنگی بازدیدنمایندگان قرار دادن آبخوری در موزه هاست.

هدف این موزه گردی بازدید از طبقه دوم موزه ملی ایران و موزه ایران باستان بود؛ چرا که سفال های چشمه علی در این طبقه قرار گرفته است و بچه ها آمادگی فکری لازم برای دیدن این آثار تاریخی را داشتند. محیط طباطبایی بچه ها را به طبقه دوم هدایت کرد و در شروع بازدید، آنها را جلوی نقشه ای از ایران جمع کرد و از آنها خواست درباره نقشه هر چه می دانند بگویند و پاسخی که میخواست را از زبان یکی شنید: ایران قومیت های زیادی دارد.

این کارشناس موزه نقشه ایران را به دیگی تشبیه کرد و انسانهایی را که در ایران زندگی می نمایند، به ملات آش. او به بچه های آموخت که ایران با وجود قومیت های فراوان سرزمین همه ماست و همه ما با وجود تفاوت های نژادی، لهجه و گویش هایمان ایرانی هستیم.

سپس در هر بخش درباره آثار موزه شرح داد و بعد از شرحات از بچه ها خواست تا از آثار بازدید نمایند. قد بچه ها برای دیدن بعضی آثار که در طبقه های بالای ویترین قرار داشتند، کوتاه بود و با سعی و کوشش می توانستند بعضی از آنها را ببینند. این دومین مسئله ای بود که از بدو ورود، بچه ها با آن روبرو شدند.

محیط طباطبایی که در کوشش بود همه بچه ها از تمامی آثار دیدن نمایند، بعضی از آنها را که کوتاهتر بودند بغل میکرد تا بتوانند آثار بالادست را ببیند. خیلی از سفال های داخل موزه نقاشی شده بودند و بعضی از کاسه های سفالی داخلشان هم نقش داشت و دیدنی این نقوش برای بزرگسالان هم سخت بود چه برسد به بچه ها. در بین چندین اثر که در چنین وضعی نمایش داده شده اند تنها بالای یکی از آنها آیینه ای قرار داشت که به راحتی میشد از آیینه، نقش داخل کاسه های سفالی را دید.

در محیط موزه ملی بویژه در بخش موزه ایران باستان هیچ نشیمنگاهی برای استراحت وجود ندارد و بچه ها در این بازدید دو ساعته گاهی خسته می شدند و ترجیح می دادند روی زمین بنشینند تا به شرحات راهنمایشان گوش دهند.

بچه ها در طول بازدید به ویترین های آثار نزدیک میشدند و گاهی به آن دست می زدند، اما با هدایت یاد گرفتند که باید پشت خطوط مشخص شده بایستند و آثار را دیدن نمایند. حتی گاهی به یکدیگر هشدار می دادند که باید پشت خط بایستند و نباید خیلی به ویترین ها نزدیک شوید.

رئیس ایکوم ایران در طول این بازدید تمام کوششش را انجام داد تا بچه ها در این موزه گردی تجربه ای متفاوت کسب نمایند و به موزه و تاریخ علاقمند شوند، اما به نظر می رسید این کوشش به تنهایی کافی نبود. در طول بازدید نداشتن امکانات و تمهیدات برای بچه ها کاملا مشهود بود و همین بی توجهی ها موجب میشد تا بچه ها در بازدیدشان از موزه خسته شوند یا بهانه گیری نمایند.

طباطبایی به بازدید از طبقه دوم موزه اکتفا کرد و بعد از استراحتی کوتاه، بچه ها را در سالن اجتماعات این موزه جمع کرد. انگار حالا نوبت بچه ها بود که بگویند چه چیزهایی یاد گرفتند، بنابراین از آنها خواست با توجه به بازدیدی که از موزه و تپه چشمه علی داشتند، داستانی از خودشان به عنوان یکی از اهالی چشمه علی در گذشته بنویسند. بعضی از سرنوشت خود در چشمه علی داستان نوشتند و بعضی هم نقاشی کشیدند و هر یک داستان خود را برای بقیه بچه ها روایت کرد و به رسم یادبود جاکلیدی نمادین از سفال های چشمه علی موزه ایران باستان به بچه ها هدیه داده شد. نکته قابل توجه این بود سرنوشت چشمه علی و چیزهایی که از موزه گردی آموخته بودند، عنصر اصلی داستان ها و نقاشی های بچه ها بود.