تلاطم جریان هوا چیست و چرا باعث تکان خوردن هواپیما می گردد - وبلاگ مرکزی

به گزارش وبلاگ مرکزی، تلاطم جریان هوا یا چاله هوایی یا توربولانس پدیده ای است که ممکن است در طول پرواز با هواپیما با آن روبرو شوید. اما آیا اطلاعات دقیقی از این پدیده دارید؟

در سال 2013، 24 نفر (شامل 11 مسافر و 13 خدمه پرواز) در حوادث مرتبط با تلاطم جریان هوا در آمریکا صدمه دیدند. با در نظر گرفتن این مطلب که سالانه حدود 600 میلیون نفر در این کشور از خطوط هوایی استفاده می نمایند، این عدد٬ بسیار کوچک خواهد بود.

در پنجم ماه مارس سال 1966 یک هواپیمای بوئینگ 707 مربوط به شرکت بی.او.ای.سی (BOAC) (شرکت خطوط هوایی دوربرد بریتانیا)، در مدت کوتاهی پس از بلند شدن از فرودگاه، در آسمان مکوششی شده و روی کوه فوجی در ژاپن سقوط کرد که بر اثر آن، 124 نفر (113 مسافر و 11 خدمه) کشته شدند. بازرسان در گزارش نهایی خود به این نتیجه رسیدند که علت احتمالی به وجود آمدن این فاجعه، ایجاد تلاطم شدید جریان هوا بر فراز شهر گوتمبا (Gotemba City) بوده که باعث شده بارهایی فراتر از مقادیر مشخص شده در طراحی هواپیما بر آن وارد شوند.

برای خرید بلیط هواپیما همواره می توانید به وسیله موتور جستجوی پرواز وبلاگ مرکزی، بلیط مقرون به صرفه هواپیما به مقصد مورد نظر خود را یافته و از فروشنده های معتبر بخرید.

توضیحی در مورد تلاطم در جریان هوا

در متون مربوط به هوانوردی، تلاطم به یک جابجایی سریع هوا در نتیجه تلاقی دو جریان هوا که با سرعت های متفاوت در حرکت هستند، گفته می گردد. بر اساس آنچه که سازمان هوانوردی فدرال (FAA) بیان نموده، تلاطم در جریان هوا می تواند در نتیجه فشار اتمسفر، جریان های جت، جریان هوای اطراف کوه ها، گرم و سرد شدن هوا یا طوفان ها و گردبادها به وجود آید. یکی از محتمل ترین زمان هایی که ممکن است این پدیده رخ دهد، وقتی است که هواپیما در یک ناحیه کوهستانی در حال پرواز است. بعلاوه باید به یاد داشت که احتمال برخورد با این پدیده در زمان عبور از منطقه ها آی.تی.سی.زد (ITCZ) (منطقه همگرایی دو ناحیه گرجهتی)، که در حقیقت محل تلاقی بادهای شمال شرقی و جنوب شرقی است نیز زیاد است.

پدیده تلاطم در جریان هوا معمولا با نشانه های ظاهری همراه است که از جمله آن ها می توان به حرکت ناگهانی ابرها از محلی نامعلوم و ظاهر شدن آن ها در آسمان صاف و آبی اشاره نمود. در چنین زمان هایی، عموما این اتفاق بدون هیچ اخطاری و کاملا ناگهانی رخ می دهد. هیچ گونه نشانه ظاهری که برای خلبان قابل تشخیص باشد، وجود ندارد. این پدیده را تلاطم جریان هوای صاف (CAT) می نامند. در غیاب نشانه های ظاهری، یک خلبان قادر به جلوگیری از این پیشامد نخواهد بود، بنابراین فقط می تواند صبر کند تا این جریان عبور کند. تلاطم جریان هوای صاف، متداول ترین نوع تلاطم جریان هوا است که با آن روبرو می شویم.

تلاطم هوای دنباله ای

علاوه بر نوع تلاطم قبلی، تلاطم هوای دنباله ای نیز وجود دارد که در پشت هواپیما در حین عبور از هر جهت هوایی ایجاد می گردد. این نمونه از تلاطم را می توان به گردابه های تشکیل شده در لبه بال هواپیما (الگوهای حلقوی از گردش هوا که پشت هر بال ایجاد شده و نیروی بالا برنده را ایجاد می نمایند) یا به حالت جت واش (تلاطم شدید هوا به علت حرکت بسیار سریع گازهای خروجی از موتور هواپیما) نسبت داد. محتمل ترین زمانی که یک هواپیما ممکن است با پدیده تلاطم هوای دنباله ای برخورد نماید، زمان بلند شدن یا نشستن در باند فرودگاه درست پس از هواپیمای دیگر است. کنترل نماینده های ترافیک هوایی همواره کوشش می نمایند تا برای جلوگیری از بروز این پدیده، فاصله مناسبی را بین پرواز دو هواپیما مخصوصا اگر هواپیمای اول بزرگتر باشد، در نظر بگیرند.

آیا تلاطم جریان هوا خطرناک است؟

اگر نگران هستید که ممکن است تلاطم جریان هوا باعث سقوط یا انفجار هواپیمای تان گردد، نگرانی بی موردی است. با تمام تمهیدات ایمنی که برای خطوط هوایی چه در زمان پرواز و چه در زمان فراوری هواپیما اندیشیده می گردد، نباید نگران حادثه ای مثل سقوط هواپیما باشید. حوادث به وجود آمده به سبب این پدیده، اغلب مربوط به گذشته هستند؛ پرواز شماره 911 شرکت هوایی بی.او.ای.سی نمونه مناسبی از اینگونه حوادث است، اما امروزه خطوط هوایی با امکانات و لوازم مناسب تری برای روبروه با این پدیده تجهیز شده اند. اما این باز هم بدان معنا نیست که نکات ایمنی رعایت نشوند. هرچند این پدیده در حال حاضر دیگر به عنوان تهدیدی برای زندگی نیست، اما به هرحال یک تهدید بالقوه در سطحی پایین تر از دیگر تهدیدها به شمار می رود.

در هواپیماها هیچ دستگاه ویژه ای برای اخطار به خلبان در مورد وقوع تلام در جریان هوا وجود ندارد. اگر خلبان قادر باشد تا در هنگام وقوع این پدیده، به شما اخطار بستن کمربند را بدهد، یا بر اساس گزارشاتی است که او از هواپیماهای دیگری که اخیرا همان جهت را طی نموده اند یا بر مبنای گزارشات هواشناسی است که از طرف مرکز کنترل ترافیک هوایی (ATC) که آن هم اطلاعات خود را در مراکز زمینی دریافت می نماید، خواهد بود. تقریبا تمامی خلبان ها مخصوصا آن هایی که از جهت خط استوا عبور می نمایند، وجود تلاطم هوا در جهت خود را حتما مدنظر قرار می دهند. آن ها به نشانه های ظاهری در آسمان که منطقه وقوع این پدیده را نمایان می نمایند، تکیه می نمایند و اگر لازم شد، حتی جهت خود را نیز تغییر می دهند.

همه خلبان ها برای رویارویی با پدیده تلاطم آموزش می بینند. البته برای آن ها این آموزش آنچنان دلچسب نیست و ضرورت خاصی برای آن احساس نمی نمایند. در هنگام وقوع تلاطم، آن ها می توانند با تغییر در سرعت و ارتفاع، هواپیما را به منطقه ای بدون دردسر هدایت نمایند. بعلاوه شرایطی نیز برای آن ها فراهم است تا از امکان انتخاب سرعت مقابله با تلاطم استفاده نمایند، به این معنی که سازنده هواپیما سرعت ایده آل ویژه ای را مشخص نموده که با آن سرعت می توان حتی در تلاطم های زیاد نیز هواپیما را هدایت کرد.

علاوه بر این ها، امروزه هواپیماها را طوری طراحی می نمایند که بتوانند تنش های ناشی از تلاطم در جریان هوا را به راحتی تحمل نمایند. حتی هواپیماهای غول پیکر بوئینگ هم امروزه دارای بال هایی هستند که قابلیت جمع شدن و انعطاف پذیری دارند. قابلیت دیگری هم در آن ها به نام پایداری مثبت وجود دارد، به این معنی که اگر هواپیما به علت شرایط جوی، از موقعیت خود خارج شد، با این قابلیت امکان این را دارد تا دوباره به جهت اصلی خود بازگردد.

اغلب ملاحظات در زمینه مسائل ایمنی مربوط به این پدیده، از مفروضات و حدسیات برداشت شده اند و نه از تجربیات افراد. حتی مصاحبه هایی هم که با مسافران در شبکه های خبری انجام می گردد، اغلب با اغراق همراه است. حتی تلاطم را با موارد دیگری که خیلی با آن ارتباطی ندارد، ربط می دهند. هرچقدر هم مسافر عصبی یا دارای آرامش مناسبی نباشد، در حرف های خود بیشتر اغراق خواهد نمود. در این میان، افرادی که علاقه مندی زیادی به مطرح شدن دارند، عموما اتفاقی را که برایشان افتاده (مانند یک کاهش ارتفاع ناگهانی هواپیما به میزان 1000 فوت)، را بسیار غلو می نمایند. با در نظر گرفتن اینکه ممکن است این مصاحبه ها را باور کنید، ولی بدانید که به ندرت اتفاق می افتد هوپیمایی در اثر وجود تلاطم در جریان هوا، بیش از 20 فوت تغییر ارتفاع دهد.

پس علت صدمات حین پرواز چیست؟

پس آیا مطلقا هیچگونه نگرانی بابت مسائل ایمنی مرتبط با پرواز در شرایط تلاطم هوا وجود ندارد؟ همانطور که پیش از این گفته شد، این پدیده، تهدیدنماینده ای جدی ای برای زندگی افراد نیست، اما ممکن است به هر حال صدماتی را در حین پرواز به بعضی مسافران یا هواپیما وارد کند و احتمال این صدمات را نمی توان رد کرد. اگر مثلا شخصی کمربند خود را نبسته باشد، این احتمال وجود دارد که در اثر این اتفاق، او از جایگاه خود پرت گردد.

بعلاوه، این احتمال نیز هست که چمدان هایی که در بالای سر مسافران قرار گرفته، در اثر تکان ها به پایین و روی مسافران سقوط نمایند. در صورت رعایت نکردن اصول اولیه ایمنی که در همه پروازها به مسافران گوشزد می گردد، خطوط هوایی هیچگونه مسئولیتی را در قبال اینگونه سوانح احتمالی به عهده نمی گیرند. بنابراین عقلانی است تا در حین پرواز، به تمامی دستورالعمل ها و هدایت هایی که از طرف خدمه پرواز بیان می شوند، دقت گردد.

در سال 2013، 24 نفر در اثر پدیده تلاطم صدمه دیده اند که 13 نفر آن ها خدمه بوده اند. در سال 2012، 21 نفر از 32 سانحه دیده هوایی، خدمه پرواز بوده اند. همانطور که می بینید، در هنگام وقوع تلاطم در جریان هوا، خدمه پرواز از گروه هایی هستند که بیشترین آسیب را می بینند. این موضوع نمی تواند مسأله جالبی باشد، مخصوصا اینکه آن ها این صدمه ها را می بینند، به این علت که وقتی هواپیما در حال عبور از یک جهت هوایی نامناسب است، آن ها در کوشش برای ایجاد آرامش و راحتی همان مسافران عصبی و ناآرامی هستند که پس از پرواز، مصاحبه های خبری با آن ها صورت می گیرد.

پس از خدمه ها نیز، بچه هایی که در آغوش مسافران هستند، بیشترین آسیب را متحمل می شوند، زیرا هنگام افتادن هوپیما در جهت دست میزانای هوایی، احتمال افتادن آن ها از آغوش مسافران بسیار زیاد است. و در آخر هم مسافرانی که کمربند خود را نبسته اند آسیب خواهند دید. با اینکه خلبانان به محض روبروه با پدیده تلاطم، وظیفه خود را که روشن کردن علامت بستن کمربندها است انجام می دهند، با این حال معمولا مسافران آنچنان مایل به انجام این کار نیستند. مثلی در این خصوص هست که می گوید: بچه وقتی گرگ را می بیند گریه می نماید. اگر واقعا نگران شرایط ایمنی و سلامت خود هستید، باید در تمام طول سفر کمربند خود را بسته نگهدارید. بسته بودن کمربند آنقدرها آزاردهنده نیست و پس از مدتی که زمان پرواز گذشت، خود به خود فراموش می کنید که کمربند ایمنی تان بسته است. مگر اینکه واقعا بخواهید گرگ را ببینید تا آن را جدی بگیرید.

بر اساس نتایج پژوهشی که در مجله تغییرات آب و هوایی در طبیعت ((Nature Climate Change (نسخه آوریل 2013) به چاپ رسیده، بیان شده که نرخ تناوب بروز پدیده تلاطم در جریان هوا تا سال 2050، بین 40 تا 170٪ در نقاط مختلف جهان افزایش خواهد یافت. که این امر به علت پدیده گرم شدن کره زمین است که باعث تغییرات آب و هوایی می گردد. پس همواره در سفرهای خود، منتظر این تلاطم ها باشید.