به گزارش وبلاگ مرکزی، عمده ترین آنها در ساق پا پدید می آید. نتیجه ترومبوز در وریدهای عمقی که در پزشکی DVT نامیده می شوند، مسائل متعددی در عضو است که جریان خون آن به دلیل ایجاد لخته، کم یا قطع می گردد و بسته به عضو درگیر، علائم متفاوتی خواهد داشت.

ترومبوز سیاهرگ عمقی

به گزارش وبلاگ مرکزی به نقل از دکتر تو عمده ترین آنها در ساق پا پدید می آید. نتیجه ترومبوز در وریدهای عمقی که در پزشکی DVT نامیده می شوند، مسائل متعددی در عضو است که جریان خون آن به دلیل ایجاد لخته، کم یا قطع می گردد و بسته به عضو درگیر، علائم متفاوتی خواهد داشت.

ترومبوز سیاهرگی عمقی یا DVT چیست؟

ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT) بیماری خطرناکی است که به دلیل ایجاد لخته خون در رگ های عمیق بدن به وجود می آید. ضروری است بدانید که اگر سرعت حرکت خون در رگ ها کم باشد، ممکن است باعث ایجاد لخته های خونی گردد. لخته های خون باعث انسداد شریان خون در رگ ها می شوند. این لخته های خون در رگ های عمیق بدن و معمولا در پا و قسمت ران اتفاق می افتد اما این احتمال هم وجود دارد که در قسمت های دیگر بدن نیز رخ بدهد. ترومبوز سیاهرگی عمقی یا DVT بیماری خطرناکی است و در بعضی موارد حتی ممکن است کشنده باشد. به همین دلیل در صورت بروز این بیماری باید سریعا به دکتر داخلی مراجعه کرد.

علائم و نشانه های ترومبوز سیاهرگی عمقی:

تمام افرادی که دچار DVT می شوند نشانه های این بیماری را ندارند، مخصوصا افرادی که DVT در بخش فوقانی بدن شان رخ می دهد، ممکن است نشانه های آن را تجربه نکنند. علائمی مانند تورم پا یا بازو بدون دلیل، درد یا گرفتگی پا هنگام قدم زدن یا ایستادن، احساس داغی در محل درد یا پوست، تورم رگ ها و رنگ پریدگی یا تغییر رنگ پوست به قرمز یا کبودی از نشانه های بروز بیماری DVT است. دیگر نشانه های این بیماری شامل درد گردن، درد شانه، تورم دست ها، کبودی پوست، درد شدید در دست و بازو و ضعف دست می گردد. همچنین بیماران مبتلا به DVT ممکن است تا هنگام شرایط اضطراری آمبولی ریه متوجه ترومبوز سیاهرگی عمقی نشوند. آمبولی ریه زمانی رخ می دهد که لخته خون از دست یا پا توسط جریان خون به ریه رسیده باشد. اگر شریان خون در ریه توسط لخته خونی مسدود گردد ممکن است شرایط خطرناکی به وجود بیاید و احتیاجمند درمان سریع است.

عوامل موثر در ابتلا به بیماری ترومبوز سیاهرگی عمقی DVT

سابقه بیماری: حدود 30 درصد افرادی که DVT را تجربه نموده اند دوباره دچار ترومبوز سیاهرگی عمقی می شوند.

سابقه خانوادگی: خطر بروز DVT در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند بالاتر از بقیه است. اگر هر دو والد دچار این بیماری شده باشند این خطر بیشتر هم می گردد.

سن: افراد بالای 40 سال بیشتر در معرض خطر بیماری ترومبوز سیاهرگی عمقی هستند.

عدم تحرک: رگ های عمیق پاها برای بازگرداندن خون به قلب و ریه از ماهیچه ها استفاده می کنند. اگر این ماهیچه ها مدت زمان زیادی حرکت نداشته باشند خون در بخش پایینی بدن باقی خواهد ماند و خطر افزایش لخته خونی را بالا خواهد برد.

بارداری: هنگام بارداری هورمون زنانه استروژن افزایش می یابد که باعث می گردد خون به آسانی لخته ببندد. اگر استفاده از قرص های ضد بارداری یا درمان جایگزینی هورمون نیز باعث افزایش خطر DVT می گردد زیرا این داروها نیز حاوی استروژن هستند.

مسائل خونی: بعضی از افراد با مسائل انعقاد خون به جهان می آیند. این مسائل باعث می شوند خون نسبت به حالت عادی گردش سخت تری در بدن داشته باشد.

اضافه وزن: هرچه شاخص توده بدنی یا BMI شخص بالاتر باشد خطر DVT افزایش می یابد. BMI نشان دهنده میزان چربی بدن نسبت به قد و وزن است.

آسیب و ضربه: افرادی که دچار بیماری های قلبی، ریوی یا بیماری التهاب روده هستند بیشتر در معرض بروز DVT هستند. همچنین خطر بروز DVT در افرادی که سرطان دارند یا در فرایند درمان بیماری سرطان هستند بیشتر است.

حادثه: در افرادی که دچار حادثه های سخت شده اند و به ماهیچه یا استخوان هایشان آسیب رسیده است ممکن است رگ های نزدیک آن نیز آسیب دیده باشند و خطر ایجاد لخته خونی را بالا ببرد. جراحی های سنگین شکم، لگن و پا نیز ممکن بیشتر فرد را مستعد بروز DVT کند.

تشخیص بیماری ترومبوز سیاهرگ عمقی

برای پیشگیری و همچنین تشخیص بیماری DVT پزشک ممکن است از سوابق پزشکی، آزمون های فعالیت فیزیکی و همچنین روش های پزشکی استفاده نماید. روش های تشخیص بیماری ترومبوز سیاهرگ عمقی عبارت است از:

اولترا سوند: این روش رایج ترین راه تشخیص DVT است. در این روش از امواج صوتی برای عکس برداری از رگ ها و دریچه های رگ جهت آنالیز شریان خون استفاده می گردد.

ونوگرام: در صورتی که نتایج اولتراسوند قابل استفاده نباشد پزشک ممکن است از روش ونوگرام استفاده کند. در این روش مایع رنگی به داخل رگ ها تزریق می گردد که توسط اشعه ایکس جریان این مایع در رگ هایی که مشکوک به وجود لخته هستند آنالیز می گردد. مایع رنگی باعث پیدا شدن لخته می گردد و نحوه جریان خون در رگ ها را نشان می دهد.

تست دی دایمر (D.Dimer): آزمایش دی دایمر خون نشان دهنده میزان ماده ای است که موقع شکستن لخته خونی ایجاد می گردد. اگر سطح این ماده در خون بالا باشد و خطر بروز DVT در بیمار نیز وجود داشته باشد، احتمال وجود لخته بالا است. اگر سطح این ماده در خون نرمال باشد احتمال وجود لخته کم است.

بیماری های همراه:

اگر لخته خونی در رگ های عمیق بدن اتفاق بیفتد احتمال آسیب به رگ ها و ارگان های بدن وجود دارد و همچنین ممکن است خطرات جانی به همراه داشته باشد. البته تمام افرادی که دچار DVT می شوند این اتفاق را تجربه نمی کنند اما احتمال بروز چنین خطراتی همیشه وجود دارد. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری از برنامه های درمان DVT پیروی کنید تا بدن تان قادر به شکستن لخته باشد و جریان خون در بدن شما به حالت عادی برگردد. ممکن است در صورت بروز DVT، بیماری های دیگری همراه با آن رخ دهد، به عنوان مثال:

آمبولی ریه: بروز DVT در پاها رایج ترین نوع این بیماری است. اما اگر لخته خونی وارد جریان خون بگردد در نهایت به ریه می رسد و یکی از شریان های ریه را مسدود می نماید، که به عنوان آمبولی ریه شناخته می گردد. این مشکل ممکن است پس از ایجاد لخته اتفاق بیفتد یا ممکن است مدت ها پس از لخته رخ دهد. تقریباْ 10 درصد افرادی که دچار DVT می شوند دچار آمبولی ریه یا (PE (Pulmonary Emboly نیز می شوند. اگر هر کدام از شرایط یا حالت های زیر را تجربه کردید سریعا با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. علایم آمبولی ریه شامل سرفه های ناگهانی و خونی، تنگی نفس یا نفس سریع بی دلیل حتی هنگام استراحت، درد قفسه سینه به صورت تیر کشیدن، سوزش یا دردی که با نفس عمیق، سرفه، غذا خوردن یا خم شدن تشدید می گردد.آمبولی ریه می تواند موجب مسائل جدی مانند تپش قلب نامنظم، نارسایی قلبی، مسائل تنفسی، افزایش فشار خون در ریه (پرفشاری ریوی) و مرگ ناگهانی (تقریبا شامل 25 درصد افرادی که دچار آمبولی ریه می شوند) گردد. به همین دلیل ممکن است بیمار به مراقبت ویژه در بیمارستان احتیاج داشته باشد و پزشکان برای شکستن لخته خون و جلوگیری از ایجاد لخته خونی جدید داروهای رقیق کننده خون تجویز کنند.

سندروم پست ترمبوتیک یا نارسایی مزمن وریدی

زمانی که لخته ایجاد شده در دست یا پا مدت زمان زیادی باقی بماند می تواند باعث آسیب به رگ و دریچه های رگ گردد. دریچه های رگ وقتی درست کار نکنند به جای انتقال خون به سمت قلب، موجب برگشت خون به عقب و جمع شدن آن می شوند. سندروم پست ترومبوتیک معمولاْ به صورت خفیف رخ می دهد اما در مواردی ممکن است این سندروم شدید باشد و ممکن است تا سال ها بعد خود را نشان ندهد. تقریباْ بیش از نصف افرادی که دچار DVT می شوند در ناحیه لخته شدن خون عوارض جانبی طولانی مدتی مانند درد، تورم، تیرگی پوست، زخم پوستی و واریس رگ ها(تورم رگ ها) را از خود نشان می دهند. از آن جایی که احتمال ایجاد لخته در اندام هایی که خون به راحتی جریان ندارد بیشتر است. بهتر است که با انجام فعالیت هایی از بروز DVT جلوگیری گردد. علاوه بر داروهایی که می توانند از لخته شدن خون جلوگیری کنند، پزشک شما ممکن است فعالیت و کارهای زیر را برای یاری به برطرف لخته شدن خون پیشنهاد دهد.

• استفاده از جوراب های واریس
• بالا نگه داشتن دست و پا زمان استراحت
• انجام فعالیت هایی که باعث باز شدن رگ های تنگ می شوند مانند آنژیوپلاستی بالون یا استنت گذاری
• دفع لخته توسط جراحی

مدیریت و درمان بیماری ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT)

درمان DVT باعث عوامل زیر می گردد:

• جلوگیری از رشد لخته خون
• جلوگیری از عوارض طولانی مدت مانند درد و تورم پا
• درمان بیماری های آینده لختگی خون

در بیشتر موارد با دارو و مراقبت از خود می توان این بیماری را درمان کرد اما در مواردی نیز به جراحی احتیاج است. برای اطلاعات بیشتر و درمان مناسب با پزشک مشورت نمایید.

رقیق کننده های خون: این داروها، داروهای ضد انعقاد نیز نامیده می شوند و رایج ترین نوع درمان DVT است. این داروها می توانند از رشد، حرکت لخته و ایجاد لخته خونی جدید جلوگیری کنند. اما این داروها با وجود اسمشان باعث رقیق شدن خون نمی شوند و نمی توانند لخته ایجاد شده را ازبین ببرند. رقیق کننده های خون عبارتند از: آپیکسابان (الیکوییس)، بتریکسابان، دابی گاتران (پاراداکسا)، ادوکسابان (ساوایسا)، فونداپارینوکس (آریکسترا)، هپارین، ریواروکسابان (زارلتو) و وارفارین (کومادین).

داروهای شکننده لخته: بدن در نهایت می تواند لخته های خونی را حل نماید اما ممکن است در این مدت این لخته های به رگ ها آسیب برسانند. به همین دلیل ممکن از پزشک برای بیمار داروهای شکننده لخته که ترومبولیتیک نیز نامیده می شوند تجویز نماید. این داروها برای افرادی که دارای لخته های عظیمی هستند که موجب درد، تورم و مسائل گردش خون شده و همچنین افرادی که در معرض آمبولی ریه هستند و یا در موارد بروز DVT در دست ها به جای پا تجوز می گردد. این درمان سریعاْ لخته را می شکند و جریان خون را به حالت طبیعی برمی گرداند. همچنین ممکن است موجب درمان دریچه های رگ گردد اما مصرف آن نسبت به رقیق کننده های خون خطرناک است و مصرف کنند در معرض مسائل خونریزی و سکته قلبی قرار می گیرد.

جراحی: در صورتی که با مصرف رقیق کننده های خون و شکننده های لخته، لخته داخل بدن از بین نرفت ممکن است پزشک یمی از روش های جراحی را برای بیمار تجویز نماید.

ونا کاوا فیلتر (فیلتر عظیم سیاهرگ ها): این فیلتر کوچک دستگاهی است که در داخل سیاهرگ اصلی که خون را از قسمت پایین بدن به قلب برمی گرداند، قرار می گیرد و مانع حرکت لخته خونی به سمت قلب می گردد. این فلیترها با توجه به تجویز پزشک می تواند در رگ های پا، گردن یا بازو قرار بگیرد و آن را به سمت رگ های شکم حرکت دهد.

ترومبکتومی وریدی: در مواردی نادر ممکن است لازم باشد لخته خونی را توسط جراحی از بدن خارح کرد. در ترومبوزهای سیاهرگی عمقی شدید که دیگر درمان های بیماری جوابگوی بیمار نیست این روش جراحی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.

غربالگری و پیشگیری

ترومبوز سیاهرگی عمقی عارضه ای خطرناک است لذا در افرادی که مستعد این بیماری هستند توصیه می گردد اقداماتی جهت اصلاح شریان خون به صورتی که باشد را انجام دهند. این اقدامات عبارتند از:

عدم نشستن طولانی مدت: به صورت معمول هر 2 ساعت یک بار از مکان خود جابه جا شوید و قدم بزنید. این عمل به جریان یافتن خون در پاها یاری می نماید. علاوه بر این هنگام نشستن باید پاشنه پا را در حالی از روی زمین بلند کرد که انگشتان روی زمین باشد.

تحرک پس از جراحی: پس از جراحی در اولین فرصتی که ممکن بود حرکت کنید. این کار خطر لخته شدن خون را کاهش می دهد. اگر توانایی حرکتی زیادی نداشتید در حدی که پاها در تخت تکان دهید این کار را انجام دهید تا خون بهتر در بدنتان جریان یابد.

مشورت با پزشک: اگر فکر می نماید در معرض DVT هستنید با پزشکتان در زمینه داروهای رقیق کننده خون مشورت کنید. این داروها مانع لخته شدن خون می شوند. همچنین ممکن است طبع تجویز پزشک از جوراب های واریس بهره ببرید. این جوراب ها به ساق پا فشار می آورند و تا زانو را می پوشاند و قسمت بالایی آن کمتر تنگ است. این جوراب ها باعث می شوند خون ها جمع نشوند و لخته ایجاد نگردد.

برنامه ریزی سفر: اگر مجبور به مسافرت های طولانی با وسایل نقلیه هستید (بیش از 4 ساعت)، هنگام مسافرت چند باری از جای خود بلند شوید و پاهای خود را کش بیاورید. حتما لباس های آزاد و راحت بپوشید. آب فراوان بنوشید و از نوشیدن الکل اجتناب کنید. اگر بدن آب لازم را دریافت نکند، رگ ها باریک تر می شوند و احتمال ایجاد لخته بالا می رود..

تحرک: ورزش و تمرینات ورزشی باعث کاهش خطر ایجاد لخته های خونی می شوند. حتی قدم زدن نیز در کاهش این خطر موثر است

مراقبت از سلامتی: به معنای کاهش وزن یا ترک کردن سیگار یا فعالیت هایی است که باعث مسائل سلامتی می شوند. اگر بیماری قلبی، دیابت یا دیگر بیماری های مزمن دارید حتما از دستورات پزشک و سبک زندگی پیشنهادی وی پیروی کنید تا مسائل سلامت برای شما به وجود نیاید.